İdrar Yolu Enfeksiyonu (İYE)

Yaşamın ilk sekiz yılında kız çocuklarının yaklaşık %7-8’i, erkek çocuklarının ise %2’si İYE geçirmektedir. İlk bir yıl içinde ateşli İYE görülme sıklığı her iki cinsiyet için aynı olup ilk 6 ayda sünnet olmamış erkek bebekler, kız bebeklere göre daha fazla risk altındadır. Ateşsiz İYE ise çoğunlukla kız çocuklarında 3 yaşından sonra daha sık görülmektedir.

Kız çocuklarında erkek çocuklarına oranla daha fazla idrar yolu enfeksiyonunun görülmesinin sebebi, kız çocuklarında üretranın erkek çocuklarına göre daha kısa olmasına bağlı olarak bakterilerin mesaneye ve böbreklere daha kolay ulaşmasıdır.

Sünnet olan erkek çocuklarının sünnet olmayan erkek çocuklarına oranla daha fazla idrar yolları enfeksiyonu geçirdiği düşünülmektedir. Bunun sebebi de erkek çocuklarında  sünnet derisi etrafında mikropların daha çok toplanmasıdır.

Normal şartlarda idrar sterildir,  yani mikrop (bakteri, organizma vs.) içermez.  Mikroplar bazen dışarıdan idrar yoluna girerek enfeksiyona sebep olur. Çocuklarda en sık İYE sebebi bağırsak kökenli olan bakterilerdir. Bağırsak kökenli bakteriler arasında en çok enfeksiyona sebep olan bakteri de  Escherichia Coli (E. Coli ) denilen bakteridir.

İdrar yolu enfeksiyonuna;

• Mesane bağırsak problemleri (Gece gündüz idrar kaçırma, kabızlık gibi )
• Vezikoüreteral reflü ( mesane içindeki idrarın böbreklere doğru geri kaçışı),
• Mesanenin yapısal anomalileri
• İdrar yolunda bir problem (böbrekte taşa bağlı tıkanıklık gibi)
• Sinirsel anomaliler ( spina bifida, anal atrezi gibi)
• Üriner kateterlerin kullanımı (Mesanedeki idrarı boşaltmak için kullanılan tüp)
• Kötü tuvalet kullanımı ve hijyen alışkanlıkları
• Yeterli ve dengeli beslenmenin ve sıvı tüketiminin olmaması neden olur.

• Karın ağrısı
• İdrar yaparken yanma
• İdrar yaparken belde veya mesanede ağrı
• İdrar yaparken kanama
• Sık idrara çıkma
• Kesik kesik idrar yapma
• Böbrek bölgesinde ağrı
• Gece- gündüz idrar kaçırma
• İdrarın kokulu ve bulanık olması
• Genital bölgede kızarıklık ve hassasiyet
• Yeme isteğinde azalma
• Kusma
• Ateş
• Titreme
• İshal

Kliniğimize başvuran hastalarda doğru tanının konabilmesi için detaylı hikaye alındıktan sonra ve fizik muayene yapılmaktadır. Doktorumuz çocuktaki semptomları değerlendirirken, mesane bağırsak probleminin  olup olmadığını belirlemek için kabızlığı, gün içinde ne zaman ve ne sıklıkla idrara çıktığını , su tüketimini ve beslenme alışkanlıklarını da sorgulamaktadır.

Sorgulamalar sonucu böbrek ve mesane enfeksiyonundan şüpheleniliyorsa idrar tahlili ve idrar kültürü değerlendirilir. Şayet vezikoüreteral reflüden şüphelenilecek bir durum saptanırsa işeme sistografisi istenir. Nadiren de sinirsel bozukluk düşünülen hasta gruplarında ürodinami ve/ veya da sistoskopi istenir. Herhangi bir doğumsal anomamlinin  atlanmaması için de muhakkak üriner sistem ultrasonografisi istenir.  Yapılan bütün tetkiklerin ardından pelvik taban fizyoterapistlerince pelvik taban kaslarıdeğerlendirilerek, uygun olan hasta gruplarında pelvik taban kas rehabilitasyonu seanslarına başlanır.

Fizik Değerlendirme: Fizik muayene çocuğun genital bölgesi, rektumu, karın bölgesi ve omurgasının değerlendirilmesini içerir.   

Tanı İçin İstenen Tetkikler

İdrar tahlili ve idrar kültürü: Basit idrar tahlili neredeyse tüm çocuk ürolojisi hastalarında görülmesi gereken bir testtir. İdrarda bakteri, lökosit (savunmadan sorumlu beyaz kan hücresi) veya kanın görülmesi idrar yolu enfeksiyonuna işaret eder.

EMG’li üroflowmetri testi (idrar akış testi): Klinik karar vermede kullanılan uygulaması çok basit ve hızlı sonuç veren bir testtir. Çocuklardan su içip iyice sıkıştıktan sonra pelvik taban kaslarının (makat çevresi kaslar) bulunduğu bölgeye iki adet yüzeyel EMG elektrodu yapıştırılarak, bilgisayara bağlı bir idrar kabına işemesi istenir. Bu test ile işeme şekli, idrar miktarı, işeme hızı, işeme süresi, işeme sırasında pelvik taban kaslarının kasılıp-kasılmadığı ve işeme sonrasında mesane içinde idrar kalıp-kalmadığı hakkında önemli bilgilere ulaşılır. Test oldukça pratik olup, anında test sonucunu vermektedir. İşlem sırasında çocukları rahatsız edecek ve kaygılandıracak herhangi bir ağrılı veya acılı bir durum yoktur.

Tuğtepe Çocuk Ürolojisi ekibi olarak EMG’ li üroflowmetri testi ve EMG pelvik taban kas ölçümü testini kliniğimize başvuran hastalarımıza rutin olarak muayeneye geldikleri gün yapmaktayız.

EMG pelvik taban kas ölçümü testi: Aynı zamanda pelvik taban kaslarının gerginliğini ve işlevselliğini değerlendirmek için yüzeyel elektrotlarla EMG ölçümleri yapılmaktadır. Bu yapılan bütün tetkikler normal çıkabilir. Bunlarla birlikte aynı zamanda pelvik taban fizyoterapistlerinin pelvik taban kaslarının fonksiyonunu değerlendirmesi gerekmektedir. Pelvik taban kaslarının fonksiyonu yukarıdaki testlerle anlaşılamaz. Bunun için pelvik tabandaki kaslara manuel veya yüzeyel elektrotlarla yapılan EMG değerlendirilmesi gerekmektedir.

Böbrek ve Mesane Ultrasonografisi: Ultrasonografi basit ama bir o kadar da doktorlara fazlaca bilgi veren bir görüntüleme yöntemidir. Böbreklerde büyüme (hidronefroz) olup olmadığı, böbreklerde kistik bir yapının varlığı, üreterlerde genişleme olup olmadığı ve mesanenin durumu hakkında bilgi verir. Aynı zamanda ultrasongrafi mesane duvar kalınlığı, mesane hacmi, işeme sonrası mesanede kalan idrar miktarı ve rektum çapı (kalın bağırsağın son bölümü) ölçümlerinde kullanılmaktadır.

Dimerkaptosüksinik Asit (DMSA) Sintigrafisi: Bir DMSA taraması, böbreklerin idrar yolu enfeksiyonlarının bir sonucu olarak yaralar geliştirip geliştirmediği hakkında daha fazla ayrıntı verebilir. Bir çocuğun ateşli çok sayıda idrar yolu enfeksiyonu geçirmiş olması durumunda doktor bunu isteyebilir.

İYE’ de kullanılan tedavi seçenekleri nelerdir?

İlaç tedavisi: İlaç tedavisi başlanmadan önce mutlaka detaylı bir değerlendirme yapılmalıdır. İdrar yolu enfeksiyonunun tedavisi için antibiyotik kullanımının yanında eşlik eden mesane bağırsak problemi var mı saptanmalı ve şikayetlere yönelik ilaç reçetelendirmesi yapılmalıdır.

Mesane eğitimi: Mesanenin dolum ve boşaltım fazına özgü fonksiyonlarının yeniden sağlıklı bir şekilde kazanımını içeren bir eğitimdir. Gerek tuvalete çıkma alışkanlıkları gerekse beslenme alışkanlıklarındaki değişiklikler sayesinde çocukların sağlıklı mesane ve bağırsağa kavuşmaları hedeflenmektedir. Eğitimler tecrübeli ve devamlı takip halinde olan bir çocuk ürolojisi uzmanı ve pelvik taban fizyoterapisti tarafından verilmesinde fayda vardır.

Biofeedback eğitimi: Amaç işeme kontrolünde önemli yer tutan pelvik taban kaslarının doğru ve etkin kullanılmasını sağlamaktır. Pelvik taban kasının gerginliği, yorgunluğu ve dayanma gücü tedavi öncesi ve sonrası mutlaka değerlendirilmeli ve buna göre tedavinin gidişatı belirlenmelidir.

Pelvik taban kaslarını eğitmek için biofeedback tedavisi hiçbir zaman tek başına yeterli kalmamaktadır. Etkili bir pelvik taban rehabilitasyonu için biofeedback tedavisinin yanında; farklı egzersiz yaklaşımları, manuel terapi, solunum ve duruş eğitimi, gevşeme eğitimi gibi farklı fizik tedavi yaklaşımları da tedaviye eklenmelidir. Bu rehabilitasyon, çocuk ürolojisi uzmanı kontrolünde pelvik taban fizyoterapisti tarafından yapılmalıdır.

Öncelikle kliniğimize başvuran her hastamızdan detaylı hikaye alımının ardında doktorumuz tarafından fizik muayene yapılmaktadır. Doktorumuz ve pelvik taban fizyoterapistlerimizin değerlendirmeleri sonrasında çocuğa özgü pelvik taban rehabilitasyonu programı oluşturmaktayız. Pelvik taban rehabilitasyonlarımızın ilk seansı deneyimli pelvik taban fizyoterapistlerimizce verilen mesane- bağarsak eğitimi (üroterapi) ile başlamaktadır. Ardından takip eden seanslarımızda;

• Diyafram Solunumu Egzersizleri
• Manuel Terapi Yaklaşımları
• Postür Egzersizleri
• Core Kaslara Yönelik ve Omurgaya Yönelik Klinik Egzersizler
• Pelvik Taban Kas Egzersizleri
• Elektrik stimülasyonu
• Nöromodülasyon

EMG - Biofeedback gibi birçok farklı yaklaşım yer almaktadır. Anüs etrafına yapıştırdığımız elektrotlarla bilgisayar oyunları eşliğinde pelvilk taban kas çalışmaları yapmaktayız.