Kabızlık bilinenin aksine sadece kaka yapamama şikayeti değildir. Kakanın sert ve zor çıkışının olması veya tam olarak boşaltılamaması durumu da kabızlığın bir göstergesidir. Bazı anne babalar, çocukları her gün dışkıladığı için çocuklarının kabız olduğunu fark etmezler. Fakat çocuk her gün dışkılamasına rağmen ağrılı dışkılıyorsa, çok büyük sert kakalar veya küçük top top kakalar yapıyorsa da kabız demektir.
Çocuğunuzun kabız olup olmadığını anlamanız için tuvalet takibini çok iyi yapmalısınız. Aşağıdaki durumlardan en az biriyle karşılaştığınız taktirde mutlaka doktor görüşü almalısınız.
Çocukların birçoğu içerisinde bulundukları aktiviteden ayrılmak istemediklerinde kakalarını tutma alışkanlığına giderler. Ya da dışkılama esnasında herhangi bir acı veya ağrı duymaları kaka yapmadan kaçınmalarına sebep olur. Bu durum kakaların bağırsakta birikerek sertleşmesine ve kurumasına sebep olur. Bu durum dışkılama sırasında tekrar çocukta acıya sebep olacağı için tekrar dışkılamadan kaçınma davranış gelişerek, kısır bir döngü oluşur. Bu yüzden kısır döngü ilk halkasında kırılarak kaka bağırsakta bekletilmemeli ve vücuttan atılmalıdır.
Bunun yanı sıra sertleşen ve katılaşan kaka kalın bağırsağın son noktası olan rektumda birikerek bağırsaktan beyne giden “kakam var” algısının iletimini engeller. Böylelikle çocuk yeni gelen kakaları hissedemez ve kaka kaçırmalar başlayabilir.
Kabızlık şikayeti tedavi edilmez ise anatomik olarak yakın ilişkide bulunan mesaneyi sıkıştırmaya başlar. Sıkışan mesane ile çocuğun idrar depolayabilme kabiliyeti azalır ve bir süre sonra kabızlığın yanı sıra idrar kaçırma şikayetleri de ortaya çıkmaya başlayabilir.
Normal olarak, pelvik taban kasları idrar ve kaka kontrolünü sağlamak için kasılırken, tuvalete oturulduğunda işime ve dışkılama sırasında gevşemelidir. Böylelikle sağlıklı çalışan pelvik taban kasları sayesinde mesane ve bağırsak tamamen boşalır.
Kabızlıkta, pelvik taban kasları sıkı, gergin ve aşırı aktiftir ve gevşeyemez. Bu yüzden, tuvalette pelvik taban kasları bağırsağın son noktası olan rektum bölgesinde üzerinde ciddi bir bükülme yaratır. Bükülme kaka için yeterli itme kuvvetini engelleyerek dışkılamanın acılı ve ağrılı olmasına sebep olmanın yanı sıra bir süre sonra anal bölgede çatlamalara (yırtılmalara) neden olabilmektedir.
Bu durumda pelvik taban kaslarının detaylı değerlendirilmesinin ardından gevşetilmesi ve ardından fonksiyonel çalışma için kuvvetlendirilmesi gerekmektedir.
Öncelikle kliniğimize başvuran hastalar doktorumuz tarafından detaylı bir fizik muayene ve US görüntülemesi ile değerlendiriliyor. Ardından fizyoterapi ekibince detaylı bir pelvik taban kas değerlendirmesi ve kabızlıkta etkilenebilecek karın kasları ve kalça kaslarının değerlendirilmesinden sonra kişiye özgü tedavi protokolü ekibimiz tarafından belirleniyor.
Bağırsak hareketliliğini arttıracak manual terapi yaklaşımları ve pelvik taban kaslarının gevşetilmesi tedavimizin primer hedefi olarak belirlenmekte. Bunun yanı sıra hastanın ihtiyacına ve şikayetlerine yönelik olarak çeşitli fizyoterapi yaklaşımları ile kombine tedaviler yapmaktayız.
Çocuklarda fekal inkontinans (kaka kaçırma), tuvalet eğitimi almış bir çocuğun tuvalet dışında uygun olmayan yerlerde bağırsak hareketliliğinin olması ve bulaşma ya da parça parça şeklinde kaka kaçırması demektir. Çocuk bağırsaklarının kontrolünü sağlayamaz.
Kabızlık, çocuklarda kaka kaçırmanın en yaygın nedenidir. Kabızlık, bağırsak hareketlerini bozabilir. Ayrıca bağırsak hareketlerinin normalden daha az gerçekleşmesine neden olabilir. (Çoğu çocuk normalde günde yaklaşık 1 kez yumuşak kıvamda kaka yapar.)
Kabızlığı olan bir çocuk karın ağrısı, ağrılı dışkılama gibi nedenlerden dolayı kaka yapmaktan kaçınmaya çalışabilir. Sonra kakanın çıkmasını kontrol eden sinirler ve kaslar, olması gerektiği gibi çalışmayı durdurur. Bu, şekilde dışkı bağırsaklarda birikebilir. Bağırsaklarda biriken kakanın üstünden gelen yeni kakalar aşağı doğru sızar ve çocuk fark etmeden iç çamaşırına kaka bulaşır.
Kaka kaçırmanın diğer nedenleri arasında şunlar olabilir:
Bütün nedenlerin sonucunda dışkılamamızı ve kakayı tutmamızı sağlayan pelvik taban kaslarının fonksiyonu bozulur. Bağırsak problemi ilaçla düzeltilmeye çalışılsa da pelvik taban kaslarının fonksiyonunu bu ilaçlar düzeltemez. Pelvik taban fonksiyonunu düzeltmek için, uygun pelvik taban rehabilitasyonu alınmalıdır.
Çocuk psikolojik nedenlerden dolayı da kaka kaçırabilir. Ama bu çok karşılaştığımız bir durum değildir. Genel olarak kaka kaçırmanın nedeni kabızlık, anorektal malformasyon gibi problemlerdir. Bu nedenlere bağlı olarak çocukların pelvik taban kaslarının fonksiyonu bozulur.
Bu çocuklarda kaka kaçırmanın sonucu olarak “özgüven eksikliği, endişe, mahcup hissetme” gibi psikolojik problemler görürüz.
4 yaşını doldurmuş olan çocukların %95’inden fazlası, 5 yaşını dolduranların ise %99’u bağırsak kontrolü kazanmıştır. Genel olarak 4 yaşını geçmiş bir çocuk, herhangi bir bağırsak problemi yaşıyorsa (kabızlık, kaka kaçırma, ishal vb.) tedavi edilmelidir.
Öncelikle bağırsakta biriken kakaları temizlemek için, laksatif (kaka yumuşatıcı ilaç) vererek bağırsaktaki kakaları boşaltıyoruz. Bağırsaklardaki kakayı temizledikten sonra ilacı bırakıyoruz. Aileye ve çocuğa verdiğimiz “Sağlıklı Mesane ve Bağırsak Eğitimi” ile çocuğunuzun günlük hayattaki tuvalet alışkanlıklarını düzenliyoruz ve bağırsaklarını rahatlatacak önerilerde bulunuyoruz. Bundan sonra pelvik taban terapistlerimizin eşliğinde pelvik taban kaslarını değerlendirip uygun tedavi programı çiziyoruz.