Kaka Kaçırma (Fekal İnkontinans)

Kaka kaçırmanın başlıca nedeni kabızlıktır.

Kabızlık ve erteleme ile kaka kaçırma:  Çoğu kaka kaçırma şikayeti kronik kabızlığa bağlı olarak gelişmektedir. Kabızlıkta kakaların sert ve kuru olması dışkılama esnasında çocukta acı ve ağrıya neden olabilmektedir. Bu durumlarda çocuklar ağrı ve acıdan kaçma için dışkılarını daha da tutmaya başlayarak kabızlık ve ağrı arasında kısır bir döngü oluştururlar. Çocukların dışkılamadan kaçınma davranışları bir süre sonra kaka kaçırma ile sonuçlanır. Çünkü o kadar fazla kakayı rektumun depolayabilme becerisinin olmadığı gibi makat hareketlerinden sorumlu kasların o kadar uzun süre kakayı tutabilme özelliği de yoktur.

Kabızlık ve his kaybıyla kaka kaçırma: Dışkılar bağırsakta ne kadar uzun beklerse, o dışkıların vücuttan atımı da bir o kadar zor olmaktadır. Çünkü kabızlık durumunda bağırsağın itme hareketi (peristaltik hareketi) gittikçe azalmaktadır. Bunun yanı sıra biriken eski büyük kakalar kalın bağırsağın iç yüzeyine yapışarak, bağırsağın kakayı algılama hissini de bloke etmektedir. Bu durumda çocuk yeni gelen yumuşak ve taze kakaları hissetmez ve yeni kakalar eski, kuru kakaların arasından sızarak kaçar. Bu sızıntı ya da taşma şeklindeki kaka kazaları iç çamaşırında lekelenme şeklinde olabileceği gibi de büyük kakalar halinde de olabilmektedir.,

Kabızlığı tetikleyen durumlar aşağıda verilmiştir;

• Ev dışı tuvaletlerin kullanımından kaçınma
• Uğraşılan aktiviteden ayrılamamaya bağlı kakanın ertelenmesi
• Lifli gıdaların tüketilmemesi
• Yeterli sıvı alımının yapılmaması
• Laktoz intoleransı (süt ve süt ürünlerinin sindirimindeki zorluk)

Stres ve duygusal durumlar: Kabızlığın yanı sıra çok nadir olmakla birlikte stresli durumlar çocuklarda davranışsal bozukluklara neden olarak kaka kaçırmaya şikayetlerinin görülmesine sebep olmaktadır. Çocuklarda strese neden olabilecek bazı durumlar şu şekildedir;

• Zor geçen tuvalet eğitimi
• Tuvalet eğitiminin küçük yaşta başlanması
• Rutinlerin bozulması
• Okula başlanması
• Ebevynlerin boşanması
• Aileye yeni bir kardeşin gelmesi

İshal varlığı: Çocuklar bazen hasta olmaya bağlı olarak ishal olabilirler. Bu durumda bağırsak hareketlerini kontrol etmede zorluk yaşarlar. İshal durumu ortadan kalktığında kaka kaçırma şikayeti de ortadan kalkar.

Nörojenik veya omurilik hastalıkları: Sinir hasarına neden olan bazı nörolojik hastalıklar mesane ve bağırsak hareketlerinin kontrol edilmesini zorlaştırır veya kontrol mekanizmasını tamamen ortadan kaldırır.

Genetik yatkınlık bakımından erkek çocuklarında görülme olasılığı daha fazladır.

• Kronik kabızlık şikayeti olan
• Öksürük şurubu gibi kabızlığa neden olabilecek ilaçların kullanılması
• Dikkat eksikliği / hiperaktivite bozukluğu (DEHB)
• Otizm spektrum bozukluğu
• Spina bifida
• Anal atrezi ameliyatı olmuş çocukalr
• Kaygı veya depresyona yatkınlığı olan çocuklarda görülme olasılığı daha fazladır.

• İç çamaşırı üzerinde ishal ile karıştırılabilecek dışkı veya sıvı dışkı sızıntısı
• Kuru, sert dışkı ve kabızlık
• Tuvaleti tıkayan veya neredeyse tıkayacak büyüklükte dışkıların varlığı
• İştahsızlık
• Karın ağrısı
• Gündüz idrar kaçırma ve/veya yatak ıslatma ile ilgili sorunlar
• Tekrarlanan mesane enfeksiyonları

Her çocukta farklı olabilmekle birlikte kaka kaçırmanın altında yatan sebebin belirlenebilmesi için bazı klinik değerlendirmelerin yapılması gerekmektedir.

Ayrıntılı hikaye alma: Ayrıntılı hikaye alma ile kaka kaçırmanın altında yatan asıl neden sorgulanmalıdır. Birçok aile çocuklarının iç çamaşırındaki lekelenmeyi ishalle karıştırmaktadır. Ancak bu lekelenme ciddi bir kabızlığın belirtisidir ve tedavi edilmediği taktirde ileride mesaneyi etkileyerek idrar kaçırma şikayetlerinin başlamasına neden olabilmektedir. O nedenle tuvalet ve beslenme alışkanlıklarının sorgulanması tedavi haritasının çizilmesi için oldukça değerlidir.

Fizik değerlendirme: Kaka kaçırma çoğunlukla kabızlığın bir işareti olduğu için mutlaka karın muayenesi yapılmalıdır. Muayene sırasında bağırsakların hareketliliğine ve sertliğine bakılarak kabızlığın ciddiyeti hakkında yorum yapılabilmektedir. Bunun yanı sıra pelvik taban kaslarının (anüs çevresi kaslar) fonksiyonları muayene edilerek dışkılamadaki etkinliği değerlendirilmelidir. Genellikle kaka kaçıran çocukların pelvik taban kaslarının normalden çok daha fazla kasılı olduğunu görülür bu aynı zamanda kabızlığın da bir belirtisidir.

EMG pelvik taban kas ölçümü testi: Pelvik taban kaslarının gerginliğini ve işlevselliğini değerlendirmek için yüzeyel elektrotlarla EMG ölçümleri yapılmaktadır. Çoğunlukla kaka kaçırma şikayeti olan çocukların pelvik taban kasları aşırı çalışmakta ve boşaltım için gerekli olan gevşeme özelliğini kaybetmektedir. Pelvik taban rehabilitasyonuna başlanmadan önce kasların sağlıklı çalışabilmeleri için fonksiyonları değerlendirilmelidir.

Tuğtepe Çocuk Ürolojisi ekibi olarak EMG pelvik taban kas ölçümü testini kliniğimize başvuran hastalarımıza rutin olarak muayeneye geldikleri gün yapmaktayız.

Daha kapsamlı testler genellikle şiddetli kaka kaçırma şikayetlerinde istenmektedir. Gerekli görüldüğünde istenen tanı tetkikleri şu şekildedir:

Tanı için istenilen tetkikler:

• Ultrason: Artmış rektum çapının görülmesi tanı konmada anlamlı bir kriterdir.
• Karın röntgeni: Bağırsakların doluluğunun gözlenmesi için yapılmaktadır.

Kaka kaçırma şikayetinin tedavisine mümkün olan en erken süreçte başlanması iyileşme sürecinin kısalması için oldukça önemlidir. İlk aşama olarak bağırsağın içerisinde kümelenerek gruplanan kakaların vücuttan uzaklaştırılmasıyla başlanmalıdır. Ardından tedavi planında sağlıklı bağırsak hareketlerinin teşvik edilmesine odaklanılmalıdır.

Pelvik taban kas rehabilitasyonu: Pelvik tabanı oluşturan bir grup kas ve yumuşak doku pelvik organları (mesane, bağırsak ve üreme organı) destekleyerek bağırsak fonksiyonlarını kontrol etmeye yardımcı olur. Örneğin dışkılama hissi geldiğinde makat çevresindeki kaslar aktif olarak kasılır ve tuvalete yetişmeyi sağlar. Dışkılama sırasında ise gevşeyerek dışkının rahatlıkla vücuttan çıkmasına yardımcı olur. Bazı durumlarda, pelvik taban kasları fonksiyonel olarak çalışmadığı için yani yeterli miktarda gevşeyemediği için kabızlık ve kaka kaçırma şikayetleri meydana gelebilmektedir. Bu kasların çok gergin veya spazmda olmaları sağlıklı bir şekilde işlevlerini yerine getirmeleri engellemektedir. Bu nedenle bu kasların tekrar eğitilerek kaybolan fonksiyonlarının tekrar kazanılması uzun vadede kalıcı tedavi için oldukça değerlidir. Pelvik taban kas rehabilitasyonu hakkında detaylı bilgiye menü çubuğundaki pelvik taban kas rehabilitasyonu başlığından ulaşabilirsiniz.

Yaşam alışkanlıkları değişimi: Beslenme ve tuvalet alışkanlıkları hakkında yapılacak basit değişiklikler ile doktor randevunuza kadar kabızlık ve kaka kaçırma şikayetlerini hafifletilebilir. Yapılabilecek bazı değişiklik önerileri şu şekildedir;

• Kabızlıktan kaçınmak
• Lif oranı yüksek sebze ve meyve tüketmek
• Yeterli miktarda su tüketimi
• Süt ve süt ürünlerinde kısıtlamaya gidilmesi
• Küçük çocuklar için erken başlanan bir tuvalet eğitimi varsa ertelenmesi
• Tuvalet rutinleri oluşturulması

Yaşam alışkanlıkların değiştirilmesi her bireyde olduğu gibi çocuklarda da zordur. Bu nedenle değişiklikler yaparken keskin bir geçiş yolu izlenmeden oldukça hafif olmalıdır. Bu dönemde çocuğun ihtiyaçları ve beklentileri dinlenmelidir. Bazı durumlarda çocukların karakter yapılarına göre iyileşme süreçleri uzayabilmektedir. Bu nedenle ebeveynler bu süreçte oldukça anlayışlı olarak çocuklarını tedaviye motive etmelidirler. Tedavi sürecinde çocukların suçlanmadan, eleştirilmeden ve cezalandırmadan programa bağlı kalma konusunda teşvik edilmelidir. Çocukların bu dönemde en ok ihtiyaçları olan koşulsuz sevgi ve destekleyici tutum olacaktır.

Diğer hastalıklarda olduğu gibi kaka kaçırmaya olan yaklaşımımız da multidispliner şekildedir. Kliniğimize başvuran hastamızın yaşam alışkanlıklarını sorgulayarak yaşına en uygun beslenme alışkanlıklarını kazanmasını sağlamaktayız. Seanslarımızda detaylı mesane-bağırsak eğitimi vererek doğru dışkılama tekniklerini öğretmekteyiz.

Kabızlık ve kaka kaçırma şikayeti olan çocukların pelvik taban kaslarına fazladan yük binmekte ve kasların yapısı bozulmaktadır. Sadece ilaç tedavisi vererek bu şikayetler belli bir dönem iyileşecektir. Bir süre sonra problemlerin tekrarlama ihtimali yüksektir.  Bunun için mutlaka pelvik taban rehabilitasyonuyla kasların fonksiyonu düzeltilmelidir.

Boşaltımda önemli rol oynayan karın kaslarının manuel terapi ve nefes teknikleri  ile gevşetilmesi ve pelvik taban kaslarının yeniden rehabilite edilmesi uzun vadede başarılı tedaviler sunmamızı sağlamaktadır.

Unutulmamalıdır ki; vaktinde alanında uzman kişilerce yapılacak olan tedavi ile ileriye dönük birçok ciddi sağlık probleminin önü geçilecektir.

Kaka kaçırma şikayeti çoğunlukla kronik kabızlığın bir bulgusudur. Bu nedenle en kısa süre içerisinde çocuğun bağırsak sağlığını etkileyen bu durum çözülmelidir. Tedavi ertelendiği veya ihmal edildiği durumlarda çok daha ciddi ve karmaşık mesane- bağırsak problemleri ortaya çıkmaktadır.

Sürekli dolu olan bağırsak, anatomik olarak yakın ilişkide bulunan mesaneyi sıkıştırarak rahatsız eder. Bir süre sonra mesanenin işeme fonksiyonunda da bozulmalar görülür. Gündüz ve /veya gece idrar kaçıran bir çok çocuğun şikayetleri kabızlıkla başlar. Ancak aileler durumu idrar kaçırma kadar önemsemeyerek tedaviyi ertelemeyi tercih ederler. Durum daha da karmaşık hal alarak idrar kaçırma şikayeti de kabızlığa eşlik ettiği durumlarda tekrar tedavi arayışına girerler. Bu durum oldukça yaygın olmakla beraber bir o kadar da yanlıştır. Kabızlık tedavi edildiği taktirde çözülmesi kolay bir sağlık problemidir ve tedavisi ertelenmemelidir.

Bunların yanı sıra ertelenen tedavi süreçlerinde çocuklar şikayetleri ile baş başa bırakılarak problemin yanında duygusal sorunların da eklenmesine zemin hazırlanmaktadır. Kaka kaçırma şikayeti yaşayan çocuklar sosyal ve psikolojik açıdan kendilerini izolasyona iterek akranları ile iletişim kurmaktan ve oyun kurmaktan kaçınır. Bu durum gün geçtikçe özgüven kaybına, iletişim sorunlarına ve psikolojik sorunlara neden olabilmektedir.

Unutulmamalıdır ki; kaka kaçırma nedenleri arasında psikolojik nedenler çok nadir olarak görülmektedir. Ancak tedavi edilmeyen kaka kaçırma problemi ileriye dönük  çocuklarda çok daha ciddi psikolojik problemlerin temelini oluşturmaktadır.

Kaka kaçırma şikayetinin altında yatan nedenin ortaya çıkarılması için mutlaka doktorunuza başvurmalısınız. Çocuğunuzda aşağıdaki durumlardan bir veya birden fazlası görülüyorsa mutlaka doktorunuza başvurun.

• Aynı zamanda işemek, yürümek veya denge ile ilgili sorun yaşıyorsa (bu bir acil durum)
• Kabızlık şikayeti varsa
• Karın ağrısı varsa
• Tuvalet veya lazımlık dışındaki yerlerde kaka kaçırıyorsa
• Çok sık iç çamaşırı kirleniyorsa
• Üç ya da dört yaşını geçmesine rağmen hala kaka kaçırıyorsa
• Gündüz ve/veya gece idrar kaçırıyorsa
• Gün içerisinde acil işeme hissi geliyorsa
• Gün içerisinde çok sık çiş yapıyorsa