Kliniğimize başvuran birçok ailenin yakındığı durumlardan biridir. “Çocuğum okulda hiç tuvalete gitmiyor ya da öğretmenin zoruyla gidiyor.” gibi cümleler özellikle mesane-bağırsak problemi yaşayan çocukların ebeveynlerinin sıkça yakındığı cümlelerdendir. Bu durum çocukların okul saatleri boyunca sıkışık kalmalarına neden olmanın yanı sıra bütün gün dolu bir mesaneyle mücadele etmek zorunda bırakmaktadır. Genellikle dolu bir mesane be bağırsak ile vakit geçirmek aşağıdaki istenmeyen durumlara yol açabilir.
- Sınıfta ve/veya teneffüste çiş ve kaka kazalarının olması
- Tekrar eden idrar yolu enfeksiyonları
- Tutmaya bağlı oluşabilecek kabızlık şikayetleri (fonksiyonel kabızlık)
- Tuvalete gitmemek için su içmeyi ertelemek veya hiç içmemek
- Susuzluk hissinin ve aklın dolu mesanede olma durumunun ders konsantrasyonunu etkileyerek oluşabilecek okul başarısızlıkları
- Ev dışında tuvaleti kullanma konusunda tedirginlik ve endişe
Çoğu zaman çocuklarda özellikle de ergenlerde okulda tuvalete gitmemenin nedenlerinin bulmak aileler tarafından zor olabiliyor. Çocuğunuzun okul tuvaletini kullanmaktan kaçındığını düşünüyorsanız, göz önünde bulundurmak isteyebileceğiniz bazı öneriler şu şekilde:
Tuvalete gitmek için izin istemek
Öncelikle, okulda çocuklarınızın ders süresince tuvaletleri kullanma iznini almaları için ne gibi düzenlemeler olduğunu öğrenmelisiniz. Çocuklar, özellikle de küçük yaş grubundakiler tuvalete gitme konusunda sadece ders aralarını veya öğle yemeğini bekleyemezler. Bu nedenle bu ayarlanan zamanların dışında da tuvalet ihtiyaçlarını karşılayabilmek için belirli bir esnekliğe sahip olmaları gerekir.
Çocukların sınıf süresince tuvaletleri kullanma iznini almaları için ne gibi düzenlemeler olduğunu biliyor musunuz? Çocuklar, özellikle de küçük çocuklar tuvalete sadece oyun zamanı ve öğle yemeği gibi belirli zamanlarda ihtiyaç duymaya güvenemezler ve bu nedenle bu ayarlanan zamanların dışına çıkmaları için belirli bir esnekliğe sahip olmaları gerekir. Çocuğunuzun okulu bu duruma izin verip vermediğini mutlaka araştırmalısınız. Çünkü maalesef bazı okullar ve öğretmenler tuvalet konusunda o kadar da esnek olamıyorlar. Şayet özellikle küçük yaş grubunda ve/veya mesane- bağırsak problemi olan bir çocuğunuz varsa mutlaka tuvalet saatleri konusunda ilgili kişileri bilgilendirerek esnek olmaları konusunda talebinizi bildirin.
Çocuklar genellikle sınıftan ayrılmak için öğretmenlerinden izin istemeleri gerekir, ancak yüksek sesle tuvalet izni almamak ve dersi bölmek konusunda endişe yaşarlar. Bu nedenle sadece çocuğunuzun ve öğretmeninin anlayabileceği bir işaret dili veya iletişim modeli geliştirilebilir. Örneğin, tuvalete gitmeden önce sadece el kaldırarak işarette bulunmak güzel bir yöntem olabilir.
Okulda tuvaletler nerede?
Çocuğunuzun okul tuvaletinin nerede ve nasıl olduğunu biliyor musunuz? Okul başlamadan önce yaptığınız okul tanıtım gezilerinde, tuvaletler hakkında fikir edinmek çocuğunuz ve sizin için anlamlı olacaktır. Okuldaki tuvaletler ile derslikler arasındaki mesafe ne kadar? Çocuğunuz tuvalete giderken uzun koridorlardan geçip, merdivenlerden çıkmak zorunda kalıp kalmadığını bilmek, oluşabilecek handikapların önüne geçilmesinde çocuğunuza ve size yardımcı olacaktır. Şayet çocuğunuz tuvalete giderken endişeleniyor veya korkuyor ise öğretmeninden veya sorumlu görevlilerden yardım istemesi konusunda onlarla konuşun. Genellikle çocuklar okula alışma döneminde tuvaleti kullanmak konusunda çok rahat olamazlar.
Nelere dikkat edilmeli
- Tuvaletler temiz mi?
- Her tuvalet kabininde yeterli tuvalet kağıdı ve sabun var mı?
- Musluklar düzgün çalışıyor mu? Püküren ve sıçrayan musluklar bazı çocuklar için korkutucu olabilir.
- Tuvalette çocuğunuzu endişelendirecek kadar yüksek sesli çalışan el kurutma makineleri var mı?
- Tuvalet kapılarındaki kilitler nasıl? Kullanımı kolay mı? Bazı çocuklar, kapı kilitlerinin sert olmasından dolayı içeride kalmaktan korkar. Veya kolay açılabilir olmasından endişe ederek tuvaletleri kullanmak istemezler.
- Tuvalette taharet musluğu var mı ve çalışıyor mu?
Tüm bu başlıkların sorgulanması oldukça önemlidir. Tuvaletlerin temiz olması ve çocukların kendilerini güvende hissetmesi, okuldaki tuvaleti rahatlıkla kullanmalarına olanak sağlayacaktır.
Harekete geç!
Şayet çocuğunuzun okul tuvaletlerinin temizliğinden ve işleyişinden endişe ediyorsanız, okul yönetimi ile iletişime geçin. İyileştirilmesi konusundaki isteklerinizi belirtiniz.
Uzun süre tuvalet tutmak veya ertelemek sonradan kazanılan mesane-bağırsak problemlerinin oluşmasındaki en önemli nedenlerden biridir. Bu sebeple günün büyük bir zaman dilimini okulda geçirdiği süre içerisinde tuvalete gitme alışkanlığını kazanması oldukça önemlidir. Özellikle mesane- ağırsak fonksiyon bozukluğu olan hasta grubunda, düzenli işeme ve kaka saatlerine uyulması tedavide oldukça değerlidir.
Bizler Tuğtepe Çocuk Üroloji Ekibi olarak hastalarımızın okulda gidilen tuvalet saatlerini yakından takip ediyor ve büyük yaş grubundaki çocuklar için ders aralarında hatırlatıcı olması adına alarmlı saatlerin kullanılması konusunda önerilerde bulunuyoruz. Seanslarımızın dışında hastalarımızın günlük hayatlarındaki tuvalet alışkanlıklarının da takip edilmesi tedavideki başarımızı kat ve kat arttırmakta.
Sağlıklı günler dileğiyle…
Uzman Fizyoterapist Aygül Köseoğlu